Trong văn hóa người Việt Nam, tập tục không ăn bún khi nhà có người mới mất đã tồn tại từ lâu đời và vẫn được duy trì rộng rãi. Dù có những lý giải khoa học hay tâm linh, gia đình vẫn chọn thực hiện tập tục này như một sự tôn trọng đối với linh hồn người đã mất. Đồng thời, khi có người thân trong gia đình qua đời, người còn sống thường phải tuân theo một số điều cấm kỵ nhất định. Một trong những điều cấm kỵ phổ biến nhất là không được ăn bún khi có người mới mất. Bài viết này sẽ giải thích lý do tại sao lại kiêng ăn bún, thời gian kiêng ăn là bao lâu, và những thực phẩm hay việc làm khác cũng cần kiêng kỵ khi có người qua đời.
Tại sao nhà có người mất lại không được ăn bún?
Tại sao nhà có người mất lại không được ăn bún
Tập tục không ăn bún khi có người mới mất được xem như một sự tôn trọng và lòng kính trọng đối với linh hồn của người đã qua đời. Tuy không có căn cứ khoa học chính thức, tưởng tượng rằng hơi nước và hơi nhiệt độ cao từ bún có thể làm mất hướng đi của linh hồn và gây phiền toái cho họ. Đồng thời, bún cũng được xem là loại thức ăn dễ tiêu hoá và thích hợp cho những người đã qua đời ở bên kia, việc ăn bún có thể khiến linh hồn cảm thấy ghen tị và gợi lên sự đố kỵ.
Theo quan niệm dân gian, bún là món ăn kỵ nhất trong tang lễ. Có nhiều lý do giải thích cho điều này:
- Bún là món ăn trơn trượt, dễ tuột khỏi đũa khi ăn. Điều này tượng trưng cho sự mất mát, đau buồn trong tang lễ.
- Sợi bún dài và rối tượng trưng cho sợi dây oan nghiệt giữa người sống và người chết. Ăn bún sẽ khiến linh hồn người chết không siêu thoát được.
- Bún làm từ gạo, tượng trưng cho sự sung túc, no đủ. Ăn bún trong tang lễ thể hiện thiếu lòng thành kính với người quá cố.
- Theo phong tục, người nhà không được ăn bún để cùng chia buồn với người quá cố.
Như vậy, kiêng ăn bún trong tang lễ xuất phát từ những quan niệm và tín ngưỡng dân gian, không có cơ sở khoa học. Tuy nhiên, đây vẫn là một phong tục có từ lâu đời trong văn hóa Việt Nam.
Lý giải khoa học về việc không ăn bún khi có người mới mất
Mặc dù không có căn cứ khoa học chính thức về việc không ăn bún khi có người mới mất, nhưng có một số lý giải được đưa ra.
Chế biến bún và tác động đến linh hồn
Theo một số nhà nghiên cứu, quá trình chế biến bún bao gồm sử dụng nước sôi và nhiệt độ cao để nấu chín. Việc này tạo ra hơi nước và hơi nhiệt độ làm cho bún thấm đều. Với quan niệm của người Việt Nam, hơi nước và hơi nhiệt độ có thể làm phiền hoặc mất hướng đi của linh hồn. Do đó, một số gia đình chọn không ăn bún để tránh tác động tiềm ẩn này.
Tâm linh và tôn giáo
Tôn giáo và tâm linh đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tập tục không ăn bún khi có người mới mất. Đó là niềm tin và lòng kính trọng đối với linh hồn người đã qua đời. Tôn giáo và tín ngưỡng sẽ định rõ các quy định và quy tắc trong việc tiếp xúc và tương tác với linh hồn, và tập tục không ăn bún có thể là một trong số đó.
Lý giải khoa học về việc không ăn bún khi có người mới mất
Thời gian kiêng ăn bún khi có người qua đời là bao lâu?
Thông thường, gia đình sẽ kiêng ăn bún trong vòng 49 ngày kể từ ngày làm tang lễ cho người quá cố.
Cụ thể:
- 7 ngày đầu: Tuyệt đối không được ăn bún
- Từ ngày thứ 8 đến ngày 49: Có thể ăn bún nhưng không được để lên bàn thờ người quá cố.
Sau 49 ngày làm giỗ, gia đình có thể ăn bún bình thường. Tuy nhiên, một số gia đình chọn kiêng ăn bún trong vòng 100 ngày hoặc thậm chí cả năm sau tang lễ. Điều này tùy thuộc vào phong tục của từng vùng miền.
Nhìn chung, càng kiêng cữ lâu thì càng thể hiện sự thành kính với người quá cố. Tuy nhiên, thời gian kiêng cữ quá dài cũng không cần thiết.
Những thực phẩm và việc làm khác cần kiêng cữ khi có người qua đời
Ngoài bún, một số thực phẩm và việc làm khác cũng cần kiêng cữ trong thời gian tang lễ gồm:
a. Các loại thực phẩm cần kiêng
- Thịt chó, mèo: Theo quan niệm dân gian, loài vật này thấy xác chết sẽ kêu láo tượng trưng cho điềm xấu.
- Trứng: Hình dáng trứng giống quan tài nên cần kiêng để tránh hút hồn người chết.
- Tôm, cua, cá ngừ: Loài động vật sống dưới nước, kiêng để tránh ý nghĩa trôi nổi, lênh đênh của linh hồn.
- Thịt vịt: Tiếng kêu của vịt nghe như than khóc nên cũng là món kiêng trong tang lễ.
- Rau muống, cải cay: Rau có mùi nồng, cay sẽ kích thích cảm xúc tiêu cực.
- Các loại quả chín mọng: Tượng trưng cho sự tròn đầy, no đủ.
>> Xem thêm bài viết cùng chuyên mục tại đây: Tại sao học cách giải quyết xung đột trong gia đình là quan trọng?
Những thực phẩm và việc làm khác cần kiêng cữ khi có người qua đời
b. Các việc làm cần kiêng cữ
- Không được sửa sang, thay đổi trang trí nhà cửa.
- Không được mua sắm đồ đạc lớn, làm lễ nhập trạch, cất nhà mới.
- Không được đục phá đất đai, đào giếng.
- Không được may quần áo mới, nhất là áo dài cho mình.
- Không được cưới hỏi, đính hôn.
- Không được tham gia các bữa tiệc linh đình, ăn uống quá no say.
Những điều kiêng cữ này nhằm thể hiện sự cầu an, sự tôn trọng và chia buồn cùng người quá cố. Mặc dù không có cơ sở khoa học, nhưng vẫn nên tuân thủ để giữ gìn truyền thống.
Thay đổi trong xã hội hiện đại
Như xã hội hiện đại phát triển và mở rộng, sự thay đổi và chấp nhận của những quy tắc truyền thống không tránh khỏi. Có nhiều gia đình bắt đầu thay đổi tư duy và cho phép ăn bún ngay cả khi có người mới mất và không gặp phải bất kỳ vấn đề tiêu cực nào. Đây là một dấu hiệu cho thấy sự mở lòng và sự thoái thác tình thương gia đình trong xã hội ngày nay.
Kết luận
Tập tục không ăn bún khi có người mới mất là một phần của văn hóa người Việt Nam và được duy trì rộng rãi trong quá khứ. Việc cúng kiếng sau khi có người thân qua đời là nét văn hóa đặc trưng của người Việt Nam. Trong đó, kiêng ăn bún và một số thực phẩm, việc làm nhất định trong thời gian tang lễ là điều cần thiết. Mặc dù không có cơ sở khoa học, nhưng chúng ta vẫn nên tôn trọng và duy trì phong tục này để bảo lưu bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời, việc kiêng cữ cũng thể hiện lòng hiếu thảo, sự cầu an và chia buồn cùng người quá cố.
Leave a comment